Sankcje administracyjne

Komisja Nadzoru Finansowego w wielu przypadkach opisanych w ustawach może wymierzać sankcje administracyjne.

Administracyjna kara pieniężna z samej swojej istoty różni się od sankcji karnej wymierzanej na podstawie przepisów Kodeksu Karnego. Kara wymierzana oskarżonemu za czyn zabroniony penalizowany przez Kodeks Karny ma charakter represyjny, stanowi odpłatę za popełniony czyn zabroniony, pełni funkcję sprawiedliwościową i zapobiegawczą, jej celem jest ukaranie sprawcy.

Natomiast administracyjna kara pieniężna jest w orzecznictwie definiowana jako dolegliwość, stosowana przez organ administracji publicznej za naruszenie normy prawa administracyjnego. Powstanie odpowiedzialności administracyjnej związane jest wyłącznie z zaistnieniem zdarzenia, które kwalifikowane jest ustawą jako naruszenie obowiązujących norm prawnych. Przypisanie odpowiedzialności sprowadza się zatem wyłącznie do ustalenia, czy konkretne zdarzenie wyczerpuje znamiona oznaczone w ustawie i pozostaje w związku przyczynowym z zachowaniem konkretnego podmiotu.

Odpowiedzialność administracyjna ma zatem charakter obiektywny i pełni
w szczególności funkcję prewencyjną. Sankcja administracyjna jest wymierzana za naruszenie obowiązku wynikającego z prawa administracyjnego. Jest ona środkiem mającym na celu mobilizowanie podmiotów do terminowego i prawidłowego wykonywania obowiązków wynikających z przepisów prawa. Ma też zniechęcać do naruszania obowiązków i skłaniać do zapobieżenia dalszemu lub powtórnemu naruszaniu określonych obowiązków w przyszłości.

Dla przykładu, przepisy art. 30 MAR przewidują szczegółowy katalog tzw. deliktów administracyjnych, tj. czynów godzących w nakazy i zakazy, mające na celu zapewnienie równowagi informacyjnej na rynku kapitałowym, oraz katalog kar administracyjnych, które mogą być nakładane w związku z tymi deliktami, przez właściwe organy nadzoru nad rynkiem kapitałowym, jako postać odpowiedzialności administracyjnej.

Jak wynika z treści przywołanego wyżej przepisu, ustawodawca europejski pozostawił państwom członkowskim pewną swobodę w ustaleniu tego, czy dane naruszenie przepisów MAR powinno być ścigane na drodze karnej, czy też podlegać modelowi odpowiedzialności administracyjnej. Ten preferowany przez ustawodawcę unijnego model represji nie dotyczy jednak trzech podstawowych naruszeń, dla których ustawodawcy krajowi powinni zapewnić dochodzenie na drodze karnej, tj. naruszeń w zakresie:

umyślnego wykorzystywania informacji poufnych;
umyślnej manipulacji; oraz
umyślnego, bezprawnego ujawnienia informacji poufnej.

Rozporządzenie MAR nie jest jedynym aktem prawnym, na podstawie którego takie sankcje mogą być wymierzane. Wiążą się one z odpowiedzialnością członków organów instytucji finansowych, czy wreszcie z naruszeniami przepisów AML. Wszędzie tam, gdzie naruszenie prawa jest stopniowalne, organ powinien miarkować karę dostosowując jej wysokość do okoliczności konkretnej sprawy.

Wagę naruszenia i czas jego trwania – chodzi tutaj o uwzględnienie takich czynników jak rozmiar bezprawności, charakter naruszanego dobra, długość trwania naruszenia, a także doniosłość jego skutków (ocenę, czy naruszenie było istotne, a zatem zbadanie, czy ewentualne skutki naruszenia były istotne
z punktu widzenia pozostałych uczestników rynku kapitałowego, a co za tym idzie, czy naruszenie było poważne lub też długotrwałe);
Stopień odpowiedzialności osoby odpowiedzialnej za naruszenie – na wysokość kary wpływ może mieć także okoliczność, czy działanie strony było intencjonalne (umyślne), a więc czy miała ona zamiar dopuszczenia się deliktu administracyjnego i było ono wobec tego celowe, co stanowiłoby okoliczność wpływającą na zwiększenie wymiaru kary, czy też jego popełnienie było wynikiem niedopatrzenia;
Sytuację finansową osoby odpowiedzialnej za naruszenie, której wyznacznikiem jest na przykład wysokość całkowitych obrotów osoby prawnej lub roczny dochód osoby fizycznej;
Skalę korzyści uzyskanych lub strat unikniętych przez osobę odpowiedzialną za naruszenie, o ile można ją ustalić;
Gotowość osoby odpowiedzialnej za naruszenie do współpracy
z właściwym organem, bez uszczerbku dla potrzeby zapewnienia wyrównania korzyści uzyskanych lub strat unikniętych przez taką osobę – Komisja Nadzoru Finansowego może uwzględnić takie okoliczności łagodzące jak fakt, że strona współpracowała z organem nadzoru w celu ustalenia stanu faktycznego sprawy oraz jej wyjaśnienia;
Uprzednie naruszenia popełnione przez osobę odpowiedzialną za naruszenie – istotna może być również analiza, czy strona sankcyjnego postępowania dopuściła się deliktu administracyjnego po raz pierwszy, czy też było to kolejne naruszenie przepisów prawa administracyjnego podlegającego nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego (wzgląd na incydentalny charakter naruszenia, a więc okoliczność, że dana osoba lub podmiot nie była stroną innych, prowadzonych przez Komisję postępowań kończących się nałożeniem kary administracyjnej);
Środki zastosowane przez osobę odpowiedzialną za naruszenie w celu zapobieżenia powtórnemu naruszeniu – Komisja Nadzoru Finansowego powinna zatem uwzględnić również zachowanie podmiotu po dokonanym naruszeniu, a w szczególności fakt podjęcia przez podmiot działań naprawczych oraz zmierzających do wykluczenia podobnych naruszeń w przyszłości.

Od decyzji o zastosowaniu sankcji administracyjnych służy skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.